Gerçek Bala Ulaşmak Zorlaşıyor

“Bosna Hersek Menşeli Bazı Tarım Ürünlerinin İthalatında Tarife Kontenjanı Uygulanması Hakkında Karar uyarınca aralarında suni bal, makarnalık buğday, canlı hayvan, dondurulmuş etin yer aldığı tarım ürünlerinin gümrüksüz ithalatı için tarife kontenjanı açıldı.”

Haberde geçen bütün ürünler ilginç olsa da bu günkü konumuz bal olduğu için sadece ona odaklanacağız.

Geçmişte gündem olan ve üretimine yasak getirilen suni balların (bal görünümlü şeker şuruplarının) Bosna Hersek’ten, hem de vergi muafiyeti ile ithalatına izin verilmesi çelişki oluşturuyor. 

Zira ülkemizde ithalatı düşünülen suni balın zaten fazlası mevcuttur. Nitekim yetkili kurumların denetimlerinde de bal görünümlü suni balların varlığına sık sık şahit oluyoruz.

‘Suni’ kelimesi, Arapça’dan dilimize geçmiştir. ‘Yapay’ ile eşanlamlıdır. Anlamı; “Doğadaki örneklerine benzetilerek insan eliyle yapılmış veya üretilmiş, yapma, suni, doğal karşıtı”dır (TDK).

Sahte bal; katkılı (tağşiş) bal ve yapay (taklit) bal olmak üzere ikiye ayrılır.

Katkılı (tağşiş) bal; üretim aşamasında arının değişik şeker şurupları ile beslenmesi, üretimden sonra şurupların ilave edilmesi, farklı özellikteki balların karıştırılması, ballara su katılması şeklinde yapılan işlemlerle genel bileşik özellikleri değiştirilmiş balların tamamını kapsamaktadır.

Yapay (taklit) bal; üretimde arının hiçbir katkısı olmadan sadece kimyasal yolla, değişik şeker şuruplarından üretilen balları kapsamaktadır. Yani tamamen arısız bal üretimi yapılmasıdır (Korkmaz, 2013).

Böyle önemli bir konuda, taklit tağşiş olaylarının ortaya çıkartılmasını, denetimlerin daha sık periyotlarda artarak devamını beklerken, zaman zaman aksadığını da üzülerek izliyoruz. Bu da tağşiş yapanların cesaretini artırıyor.

Üzerine şimdi de suni bal ithalatı!

Bu konuda ne kadar karamsar olduğumu devamlı açıklıyorum. Çünkü ülkemizde gerçek balı bulmak o kadar zorlaştı ki…

Değerli dostum Özen Altıparmak (Balparmak) sık sık tekrar ediyor;

“Bal dünyada en kolay taklit edilen fakat en zor tahlil edilen bir gıda ürünüdür. Bir balın doğal ve sağlıklı olup olmadığı balın rengine, kokusuna, tadına bakılarak anlaşılmaz. Bir balın doğal ve sağlıklı olduğunu anlamanın tek yolu analiz etmektir” diyerek…

Geçtiğimiz günlerde kendisine de söylediğim gibi; sağlıklı ürünü anlamak o kadar kolay olmasa da gözünü karartmış acemi sahtekarların yapay ballarını bakarak ve tadarak kolayca anlamak mümkün oluyor.

Üzücü olan bazı market raflarında da bu ürünlere rastlamak sıradanlaşıyor. Büyük bir kısım perakendeciyi tenzih ederim; zira bazı hilelerin normal tahlillerde çıkmadığını biliyoruz. Bunun detayına yazının devamında gireceğim.

Evet batı ülkelerinde sadece diyabet hastaları için üretilmiş yapay ballar mevcuttur. Bizdeki hileli ballardan farkı; ambalaj üzerinde ‘gerçek bal değil yapay olduğu’ açıklamasının büyük puntolarla yer almasıdır.

Yakın zamana kadar ülkemize de ithal ediliyordu. Bu ürünler özenle üretilmesine ve bizdeki hileli ballarla benzerliği bulunmamasına rağmen, bilinçli diyabet hastaları tarafından ilgi görmediği için arkası gelmedi. Yani “yapay bal yerine yarım kaşık gerçek bal yerim” anlayışı hakim oldu.

Neticede ülkemiz açısından bakarsak; ne amaçla olursa olsun, yapay bal arzını artırmak yerine azaltmak üzere mücadele vermek gerektiği çok açıktır.

Yoksa arıcılığın bitişini izleriz…

Böyle bir ürüne tüketici talebi olmadığını bildiğimize göre; iyi niyetli olmayan, değişik amaçlara yönelik üretici talebinin artmasını bekleyebiliriz.

Örneğin çam balında rekoltenin yok denecek kadar az olduğu 2020 yılı üretim sezonunu takiben bazı market rafları bu sözde ürünlerle doluydu. Doğal yapısı sebebiyle donması mümkün olmayan çam ballarının kolayca donduğunu izledik!

İyi ki böyle bir sezon yaşamışız ki, bütün söylediklerimizin aleniyet kazandığını da bu vesileyle görmüş olduk.

Cesarete bakar mısınız?

Hem doğada bulunmayan bir ürünü yaratıyorlar hem de taklit yaparken aslına sadık kalmıyorlar…

Sektörde hileli ürünler ile ilgili ciddi bir artış olduğu genel kabul görmüş bir gerçektir. Ancak daha da fenası, özellikle beta- fructofuranosidase enzimi kullanmak suretiyle şu anki tebliğde var olan analizlerden sorun yaşamadan geçebilen hileli ürünlerin varlığıdır.

Daha ilginci, pazar payı en yüksek 2 bal işletmemiz gelişmiş laboratuvarları sayesinde bu durumu tespit edebiliyor ve haksız rekabeti görebiliyorlar.

Ancak tarafsız laboratuvar olmadıkları için firma isimlerini açıklayamıyorlar. Üstelik ihracat yaptıkları bütün batı ülkeleri bu analizleri eksiksiz yaptıkları için sadece yurt içinde değil küresel arenada da olup biteni bilme ihtiyaçları oluyor.

Yani teknolojiye yaptıkları büyük yatırımın asıl gerekçesi budur.

Dolayısıyla bu hususun devletin tebliğ çalışmasına girmesi ve bu tür ürünlerin raflardan indirilmesi gerekmektedir. Aksi durumda; işini düzgün yapan işletmeleri de bozma tehlikesi vardır ve bu enzimle ilgili analizleri yapan küresel rakipler ile yarışta geri düşülmesi de ihtimal dahilindedir.

Sonuç olarak;

Mevcut durumda sağlıklı ürün peşinde koşan alıcı sayısı azaldıkça (üretici- satıcı), arıcıların durumunu da konuşmaya fazla gerek kalmaz.

Oysa arıcılık anlamında dünyada ikinci sırada ve yaklaşık 80 bin arıcı ailesi ile birlikte küresel ölçekte tanınan markalarımız vardır.

Bunların ödüllendirilmesi yerine, hile yapanların işlerini kolaylaştıracak bir düzen oluşmamalıdır.

Henüz geç değildir ama acilen bir yerlerden başlamak gerekir.

Türkiye ve özellikle de Marmaris çam balının küresel üretim merkezidir. Son yangınlarda büyük bir milli serveti kaybettik.

Dolayısıyla bu kaybı tekrar yerine koyacak politikalara ihtiyaç vardır, suni bala değil!