Depozito Uygulaması Başlıyor

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 2023 yılına kadar yılda en az bir defa olmak üzere düzenlenmesi planlanan “2023’e Doğru Türkiye’de Çevre ve Şehirciliğin Geleceği İstişare Toplantısı” ilk olarak Antalya’da gerçekleştirildi.

Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, toplantının sonuç bildirgesini açıklarken, iki gün boyunca ülkenin geleceğine dair önemli konuların masaya yatırıldığını ifade etti.

Bakan Kurum, plastik poşetle mücadele konusunun kararlılıkla sürdürüleceğini belirterek “Yıllık 440 olan kişi başı plastik poşet kullanımı 5 yıl içinde 40’a düşürülecek.

Şehirlerimizdeki atık problemini minimuma indirmiş olacağız. 2023’e kadar tüm içecek ambalajlarında da depozito uygulamasına geçeceğiz” dedi.

Avrupa’da depozitolu ambalaj durumu nasıl?

İçecek ambalajlarında depozito sistemi Avrupa’da yaygın olarak kullanılıyor. Sistemin en iyi uygulayıcısının Almanya olduğu ifade ediliyor. Almanya’daki sistemde, ürün satın alınırken ambalaj için ayrıca bir depozito ödeniyor.

Boş ambalajlar daha sonra marketlerde yer alan geri dönüşüm makinelerine atılıyor. Makine ambalaj üzerinde yer alan barkodu okuyarak depozitolu olup olmadığını anlıyor, depozitolu ise ambalajı alarak karşılığında depozito bedelinin toplamı kadar bir kupon veriyor.

Sistem sayesinde tekrar kullanılmayan plastik ambalajların geri dönüşüm oranının %99’a kadar yükseldiği ifade ediliyor. Diğer yandan, sistem yeniden kullanılabilen cam ambalajların tercih edilmesini teşvik etmek amacı taşırken, bu amaca ulaşılabilmiş değil.

Tersine, yeniden kullanılabilen ambalajlarda düşüş var. Bunun nedenlerinden biri, büyük perakende zincirlerinin geri toplama konusunda kolaylık sağlayan, tekrar kullanımı mümkün olmayan PET ambalajları ön plana çıkarması.

Diğer bir neden de tüketicilerin, sadece satıldığı yerde geri alınan cam ambalajlar yerine, her yerde geri alınan PET ambalajları tercih etmesi.

Sistemin beklenmeyen etkileri arasında depozitolu ambalaj toplayıcılarının ortaya çıkması var. Genellikle düşük gelire sahip bu kişiler, çevrede ve çöp kutularında depozitolu ambalajları toplayarak bunları geri dönüşüm makinelerine atıyor ve karşılığında topladıklarının değeri kadar kupon alıyor.

Sistemin olumlu ve olumsuz sonuçları var

Sistemin olumsuz bir sonucu da, geri toplama konusunda rahatlayan üreticilerin “yeşil” ambalajlama sistemleri konusunda yatırım yapmayı bırakmaları. Geri dönüşüm sağlandığı için çevreye duyarlı ambalajlara yönelik inovasyon yatırımları da yavaşladı.

Ayrıca tüketiciler tarafından geri dönüşümü sağlanmayan %1-3 oranında ambalaj için toplanan ve geri verilmeyen depozito, üreticiler için önemli bir gelir kaynağı oluyor.

Depozito konusu tüketicide de yanlış anlamalara neden olabiliyor. Geri dönüşüm makinelerine atılan ambalajların bir kısmı yeniden kullanılabilir ambalajlardan oluşurken; bir kısmı da plastik film ve life dönüştürülen, yurt dışına gönderilen ya da yakılan, yeniden kullanılamayan plastiklerden oluşuyor.

Almanya bu yıl çıkardığı bir yasa ile satış noktalarını yeniden kullanılabilen ve kullanılamayan ambalajların birbirinden ayrılacağı şekilde raf düzenlemesi yapmaya mecbur tutuyor. Bu şekilde tüketicilerin aldıkları ambalajın mahiyetini anlamaları amaçlanıyor.